Atopowe zapalenie skóry (AZS), znane również jako wyprysk atopowy, egzema lub atopia, jest przewlekłą autoimmunologiczną chorobą zapalną skóry, która może objawić się w każdym wieku. Zdecydowanie nie jest to tylko nieprzyjemnie swędząca wysypka. Jest to poważne schorzenie charakteryzujące się występowaniem zmian skórnych, którym towarzyszy intensywne uciążliwe swędzenie. Objawy choroby bardzo negatywnie wpływają na jakość życia i codzienne czynności osób cierpiących na. Szacuje się, że na AZS może cierpieć ok 20% dzieci i ok 10% osób dorosłych.1
Objawy atopowego zapalenia skóry (AZS) mogą różnić się w zależności od wieku pacjenta oraz stopnia nasilenia choroby. Mogą one również zmieniać się w czasie i charakteryzują się okresowością występowania (okresy występowania objawów (zaostrzenie) i bez objawów (remisja)). Do typowych objawów AZS zaliczamy:
Warto pamiętać, że objawy AZS to nie tylko objawy widoczne na skórze. Wręcz przeciwnie, często na skórze mogą nie być w ogóle widoczne. Do takich objawów należę ból skóry, brak snu, izolacja społeczna, pogorszona jakość życia lub negatywny wpływ na rodzinę i bliskich.2
Przyczyny atopowego zapalenia skóry nie są w pełni poznane, ale uważa się, że za jego rozwój odpowiada kombinacja czynników genetycznych, immunologicznych i środowiskowych. Osoby z AZS mają zwiększoną reaktywność skórną na różne czynniki, takie jak alergeny, drażniące substancje chemiczne, infekcje skórne oraz zmiany temperatury i wilgotności. AZS jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, której nie można całkowicie wyleczyć. Obecnie leczy się ją skutecznie za pomocą nowoczesnych terapii, a jej objawy ogranicza się do minimum, aby nie wpływały na jakość życia.3
Obecnie, dzięki rozwojowi innowacyjnych terapii, możliwości leczenia AZS są coraz szersze. Dobór odpowiedniej opcji terapeutycznej zależy od nasilienia choroby.
Postać łagodna AZS
W przypadku łagodnej postaci choroby stosuje się podstawowe leczenie kremami lub maściami nawilżającymi do stosowania miejscowego, tzw. emolientami. U pacjentów, u którcy AZS objawia się jedynie suchością skóry, takie leczenie może być wystarczające.4
Postać łagodna i umiarkowana AZS
U pacjentów z bardziej rozległymi zmianami atopowymi stosuje się glikokortykosteroidy i/lub inhibitory kalcyneuryny (w postaci maści i kremów). W przypadku objawów o nasileniu umiarkowanym leki te podaje się w większych dawkach lub stosuje się dodatkowo fototerapię.4
Postać ciężka AZS6
W przypadku ciężkiego przebiegu choroby, z częstymi i uporczywymi wypryskami, silnym świądem lub powtarzającymi się zaostrzeniami AZS, wskazane jest leczenie ogólne.4
Leczenie ogólne
Leczenie ogólne polega na tłumieniu nadmiernej odpowiedzi immunologicznej, która jest odpowiedzialna za przewlekły stan zapalny stanowiący główną przyczynę AZS. Chory, który kwalifikuje się do leczenia ogólnego najpierw poddawany jest tzw. leczeniu konwencjonalnemu. W przypadku, gdy po zastosowaniu takiego leczenia stan pacjenta nie ulegnie poprawie, należy skierować go na tzw. terapię celowaną (lekami biologicznymi lub drobnocząsteczkowymi).4
Konwencjonalne leczenie ogólne
W ramach konwencjonalnych terapii ogólnych stosowanych w AZS, wykorzystuje się leki immunosupresyjne, które podawane są w postaci tabletek (np. cyklosporyna A, metotreksat). Substancje te działają na cały układ odpornościowy, zmniejszając jego aktywność i przez to redukując objawy choroby.4
Innowacyjne leczenie celowane:
Do innowacyjnych terapii celowanych w AZS zaliczamy leki biologiczne oraz leki drobnocząsteczkowe nazywane inhibitorami kinaz janusowych (JAKi).
Inhibitory kinaz janusowych to związki małocząsteczkowe otrzymywane na drodze syntezy chemicznej, które działają w sposób celowany wewnątrz komórek odpowiedzialnych za nadmierną odpowiedź immunologiczną. Pozwala to na kontrolę przewlekłego stanu zapalnego bedącego główną przyczyną AZS. Leki te podawane są w postaci tabletek.7,8,9
Leki biologiczne to duże cząsteczki białkowe wytwarzane przy zastosowaniu zmodyfikowanych genetycznie linii komórkowych. Podawane są w formie iniekcji za pomocą strzykawek lub penów, a ich działanie polega na celowanym wiązaniu się z pojedynczym receptorem lub cytokiną uczestniczącą w procesie zapalnym związanym z AZS.5,6
Inne opcje leczenia
Oprócz powyższych terapii AZS, pacjentom często przepisuje się leki przeciwalergiczne i antybiotyki przeciwko infekcjom bakteryjnym.6
Leczenie może być również wspomagane m.in.: klimatoterapią (pobyt nad morzem), zmianą/modyfikacją stylu życia9.
Referencje